“ศรีสะเกษ” ชาวบ้านแห่ยกเสาเอกเสาโท “อนุสรณ์กรรชัรร์” เครื่องดนตรี “รำตร๊ด” มรดกภูมิปัญญาหนึ่งเดียวในโลก
เมื่อวันที่ 10 ต.ค. 2567 วัดบ้านสำโรงพลัน ต.สำโรงพลัน อ.ไพรบึง จ.ศรีสะเกษ พระครูพิศาลพัฒนโกวิท เจ้าคณะตำบลสำโรงพลัน เป็นประธานฝ่ายสงฆ์ นายอนุพงศ์ สุขสมนิตย์ ผวจ.ศรีสะเกษ ประธานฝ่ายฆราวาส ในพิธียกเสาเอกเสาโทกรรชัรร์โฎนตา (อ่านว่า กัน-ชัน-โดน-ตา) บูชาบรรพบุรุษ บายศรีบ้าน สู่ขวัญเมือง รุ่งเรืองเมืองศรี 242 ปี จ.ศรีสะเกษ โดยมี นายฉลาด ชิดชม นายอำเภอไพรบึง พร้อมด้วย นายศักดิ์ชาย ปัญญาทรงรุจิ นายกเทศมนตรีตำบลไพรบึง นายประสบผล สุภาพ นายกเทศมนตรีตพบลสำโรงพลัน นายพงศ์ณพัช สุภาพ ประธานสภาวัฒนธรรมอำเภอไพรบึง ผู้บริหารท้องที่/ท้องถิ่น กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน คณะครู นักเรียน นักศึกษา และชาวบ้านในพื้นที่ ให้การต้อนรับและร่วม
นายฉลาด ชิดชม นายอำเภอไพรบึง กล่าวว่า วัดบ้านสำโรงพลัน ต.สำโรงพลัน อ.ไพรบึง จ.ศรีสะเกษ ก่อตั้งเป็นวัดในพระพุทธศาสนา เมื่อปี พ.ศ. 2530 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อปี พ.ศ. 2520 มีเนื้อที่ จำนวน 13 ไร่ มีเจ้าอาวาสปกครองวัดมาแล้ว 20 รูป ปัจจุบันมี พระอธิการนุ่ม อัคคปัญโญ ดำรงตำแหน่งเจ้าอาอาวาส เมื่อปี พ.ศ. 2565 ซึ่ง พระอธิการนุ่ม อัคคปัญโญ เจ้าอาวาสวัดบ้านสำโรงพลัน พร้อมด้วย คณะกรรมการบ้านสำโรงฬลัน หมู่ที่ 1 หมู่ที่ 13 และหมู่ที่ 15 ได้ดำเนินการ ก่อสร้างหอระฆัง ขนาดความกว้าง 3.50 เมตร ความสูง 15 เมตร งบประมาณในการก่อสร้าง จำนวน 1,550,000 บาท และได้ประกอบพิธีวางศิลาฤกษ์หอระฆัง ขึ้น เมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2565
โดยมี พระอธิการนุ่ม อัคคปัญโญ เจ้าอาวาสวัดบ้านสำโรงพลัน ได้มีแนวคิดในการสร้างหอระฆังด้วยการนำต้นตระกูลนามสกุลต่างๆ ของบรรพชนที่ร่วมกันสร้างบ้านสำโรงพลัน ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน แสดงถึงอัตลักษณ์ ตำนานบ้านสำโรงพลัน คือหอระฆังเป็นต้นสำโรงมีงูเหลือมพันรอบต้นสำโรง ถึงหนองน้ำ หรือเรียกว่าหนองสำโรงพลัน และได้สร้างกรรชัรร์ 4 ต้น 4 ทิศ รอบหอระฆัง เพื่อเป็นอนุสรณ์ระลึกถึงบรรพบุรุษ อนุชมรุ่นหลังได้รักษา สืบสามประเพณีรำตร๊ด มาจนถึงถึงปัจจุบัน คำว่า กรรชัรร์เป็นอุปกรณ์หนึ่งที่ใช้ในการแสดงรำตร๊ด ซึ่งเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาท้องถิ่น เมื่อปี พ.ศ.2562 ณ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งชาติ กรุงเทพมหานคร เพื่อเป็นอนุสรณ์กรรชัรร์ ให้อนุชนน้อมระลึกถึง วัดบ้านสำโรงพลัน สืบต่อไป
ทั้งนี้ คำว่า ตร๊ด หรือ ตรุษ เป็นชื่อเฉพาะของการแสดงชนิดหนึ่ง หรืออีกนัยหนึ่งเป็นการเล่นหรือแสดงในเทศกาลวันตรุษต่าง ๆ เช่น วันตรุษสงกรานต์ ซึ่งเป็นวันขึ้นปีใหม่ของไทย เขมร ลาว เป็นการละเล่นเพื่อหารายได้สร้างสิ่งสาธารณประโยชน์ เช่น สร้างวัด ศาลาการเปรียญ สร้างอุโบสถ ซึ่งสิ่งก่อสร้างอื่นที่เป็นของทางศาสนา ชาวบ้านจะใช้เครื่องดนตรีกันตรึม โดยมี กรรชัรร์ เป็นเครื่องดนตรีประกอบการแสดง คอยกระทุ้งลงพื้นเพื่อให้จังหวะ โดยขลุ่ยจะเป่านำตามด้วยกลองโทน ฆ้อง กรรชัรร์ ให้เสียงไพเราะ
///////////
ภาพ/ข่าว นายพงษ์พัฒน์ ไตรพิพัฒน์ / ศรีสะเกษ
